Fólk sem hatar svarta sanda.

Mikil viðbrögð urðu við frumvarpi umhverfisráðherra þar sem lögð eru drög að því að koma einhverjum böndum á landgræðslu og skógrækt í landinu. Hingað til hefur andi "villta vestursins" ríkt í þessum málum. Það er, hver og einn gerir það sem hann vill.

Landgræðsla og skógrækt hefur hingað til gengið út á það að klæða eigi allt landið gróðri og það helst skógi. Til að ná þessu markmiði þá eru öll meðöl leyfð. Allt má nýta og allt má gera ef upp vex gróður.

Landgræðsla og skógrækt er líklega eina svið þessa samfélags þar sem hver og einn má gera það sem honum dettur í hug. Fyrir löngu er t.d. búið að koma böndum á okkur byggingakallana. Ekki fáum við að byggja það sem okkur langar til, þar sem okkur dettur í hug. Ekki er heldur hægt að flytja til landsins þær dýrategundir sem manni dettur í hug og byrja að rækta þær hér. Mér dettu í hug ferskvatnsrækja, "ferskvatnssteinbítur" og ýmsar aðrar fisktegundir sem án efa myndu þrífast hér í lækjum og vötnum. Sömuleiðis má nefna sauðnaut, héra, úlfa, hirti og elgi.

Þeir sem stunda landgræðslu og skógrækt er hins vegar heimilt að flytja til landsins hvaða tegundir sem er og dreifa fræjum af þessum erlendum tegundum þar sem þessu fólki dettur í hug.

Nú er ég ekki á móti skógrækt og landgræðslu. Ekki frekar en ég er á móti húsum og mannvirkjum. En hús og mannvirki eiga ekki heima allstaðar og þar sem hús og mannvirki eru sett niður þá þarf og á að gera það eftir fyrirfram ákveðnu skipulagi. Sama á að gilda um landgræðslu og skógrækt, tala nú ekki um ef notaðar eru erlendar blómjurtir og trjágróður.

Sérstaklega er mér orðið sárt um svörtu sandana okkar. Þessar náttúruperlur sem gera Ísland að því sem Ísland er. Að aka í dag Mýrdalssand er er ekki svipur hjá sjón miðað við það sem var hér fyrir áratug. Nú ekur maður á stórum hluta leiðarinnar í gegnum lúpínubreiður. Fallegasti hluti sandsins er sá hluti þar sem ekki eru lúpínur. Þar ræður fjölbreytt flóra íslenska holtagróðursins för. Þar er fjölbreytileikinn í fyrirrúmi og þar er sandurinn allur að gróa upp af sjálfdáðum.

Virkjunarsvæðin við Þjórsá og Tungná eru öll að verða undirlög af lúpínu. Hvað liggur svona ofboðslega á að dreifa lúpínu um þessa sanda? Þessir sandar gróa upp af sjálfu sér á nokkrum áratugum ef þessi svæði eru friðuð fyrir beit.

Og vita menn ekki að þessi mikla gróðurmoldamyndun á láglendi er til komin vegna svifryks ofan af fjöllum?

Vita menn ekki að þegar þessar rykagnir svífa um loftið þá binst t.d. kalí í loftinu við þessar rykagnir fyrir utan þá málma og snefilefni (fosfór, flúor, mangan) sem eru hluti af þessu svifryki. Þetta svifryk er áburður fyrir allan gróður á láglendi alveg á sama hátt og askan úr Eyjafjallajökli. Ef við sökkvum öllum þessum svörtu söndum í lúpínu á næstu áratugum þá hættir þessi sjálfvirka áburðargjöf. Hvað er fengið með því?

Ég vil friða þessa svörtu sanda okkar fyrir ágangi landgræðslu- og skógræktarfólks og fyrir beit.

Fyrir mér eru svartir sandar ekki forljótar eyðimerkur. Fyrir mér eru þetta náttúrperlur sem er eitt helsta einkenni okkar sérstaka eldfjallalands. Að breyta þessum svörtu söndum í lúpínuakra er eyðilegging á einu sérstakasta náttúrufyrirbæri landsins.

Og fyrir hverja er verið að rækta upp þessa sanda?

Erlenda ferðamenn?

Fólk sem hatar svarta sanda? Fólk sem fer á "límingunum" þegar það sér svarta gróðurvana sanda og fær þessa ofboðslegu þörf fyrir að rækta þá upp? Og eigum við að láta það ráða för?

Ég styð umhverfisráðherra í því að koma einhverju skipulagi á þennan málafokk.

Mynd: Gönguleiðin upp Esju