Orkusala og rekstur orkufyrirtækja óráðsía og rugl?

Hreint ótrúlegt var að lesa forsíðufrétt Fréttablaðsins í dag um fjármálagjörninga álfyrirtækjana eftir frétt mbl.is í gær um taprekstur Landsvirkjunar og annarra orkufyrirtækja.

Ég veit satt að segja ekki yfir hvorri fréttinni mér leið verr þegar ég las þær. 

Álfyrirtækin nýta sér í fulls og rúmlega það þessa sérstöku afsláttarsamninga sem þau hafa gert við ríkið og orkufyrirtækin. Álfyrirtækin hafa verið staðin að eftirfarandi:

• Í fyrsta lagi hafa þau verið að brjóta lög með því að kaupa íslenskar krónur á svarta markaðnum með þeim afleiðingum að gjaldeyrir skilar sér ekki sem skyldi hingað heim sem aftur veldur því að Íslenska krónan hefur ekki styrkst eins og væntingar stóðu til. Óbreytt veik króna er að kosta Íslensku þjóðina aukalega milljarða tugi mánaðarlega í hærra verði á innfluttum vörum og þar með verðbólgu, hærri afbogrunum af erlendum lánum o.s.frv. Þar fyrir utan þá er hér á meðan brunaútsala á öllu, tækjum, búnaði, fasteignum og fyrirtækjum fyrir þá sem eiga erlendan gjaldeyrir. Ótrúlegt er að þessi félög skuli ekki enn hafa verið kærð og sektuð fyrir þessi lögbrot.
• Í öðru lagi hafa álfyrirtækin skuldsett íslensk dótturfélög sín um hundruð milljarða eða sem nemur 40% af vergri landsframleiðslu, VLF. Þetta er miklu hærri fjárhæð en sem nemur verðmæti þessara fyrirtækja. Með því að skuldsetja þessi Íslensku dótturfélög álfyrirtækjanna með þessum hætti þá er verið að sökkva Íslensku þjóðinni í skuldir. Þessar skuldir munu verða þjóðinni dýrkeyptar. Fyrir það fyrsta þá þýðir þetta lægri matseinkunn þeirra fyrirtækja sem meta lánshæfi þjóðarbúsins. Lægri matseinkunn mun þýða hærri vexti. Þessar miklu skuldir Íslensku álveranna þýðir hærri vexti á öllum lánum sem við Íslendingar munum taka á komandi árum. Milljarða kostnaður mun falla á Íslensku þjóðina á komandi árum í formi hærri vaxta vegna þess að þessi dótturfélög álfyrirtækjana eru svona skuldum hlaðin. Maastricht skilyrðin fyrir upptöku evru gera ráð fyrir að skuldir nemi ekki meira en 60% af VLF. Með slíkri skuldsetningu álveranna, upp á 40% af VLF, þá verður aldrei tekin upp evra á Íslandi. Eru þetta aðilarnir sem eiga að ráða því?
• Í þriðja lagi eru ljóst að tilgangur skuldsetningar þessara Íslensku dótturfyrirtækja álfyrirtækjana er bara einn. Hann er sá að móðurfélagið er að mjólka dótturfélagið með himinháum vaxtagreiðslum. Þessi lán sem álfyrirtækin eru að lána Íslenskum dótturfélögunum sínum bera 8% til 17% vexti. Samkvæmt samningum álveranna við ríkið er vaxtakostnaður ekki skattlagður. Það má öllum vera ljóst að tilgangur þessarar gríðarlegur skuldsetningar er sá einn að komast hjá því að greiða skatta á Íslandi. Græðgin hefur hér að blindað menn.

Á sama tíma og álverin moka inn hagnaði með löglegri og ólöglegri starfsemi sinni hér á landi þá er Landsvirkjun rekin með tapi og hefur verið rekin með tapi eða á núllinu frá 1988 til 2006 skv. skýrslu sem Sjónarrönd ehf. vann fyrir fjármálaráðuneytið. Með tapi segi ég því í þessa samantekt vantar árin 2007, 2008 og 2009. Þessi þrjú ár eru mjög þung þar sem orkufyrirtækin fjárfestu gríðarlega á þessum árum, Kárahnjúkar, Hellisheiðarvirkjun o.s.frv. og álverð byrjaði að falla haustið 2007. Ef þessi ár eru tekin með þá er það mín spá að Íslensk orkufyrirtæki hafa frá 1988 til dagsins í dag verið rekin með gríðarlegu tapi.

Þó sú spá mín sé ekki rétt, þá er þessi niðurstaða sem nú liggur fyrir algjörlega óviðunandi. Þetta er mjög alvarlega niðurstaða. Það verður að endurskoða rekstur og verðlagningu þessara orkufyrirtækja frá grunni. Ljótt er að þessi félög skuli ekki hafa verið fær um að semja um sölu á raforku með lámarks arðsemissjónarmið að leiðarljósi. 

Mér, hörðum virkjunar- og stóriðjusinna, blöskrar. Hvurslags aulaháttur er þetta?

Ég sé ekki nema eina leið út úr þessu. Það má ekki halda áfram að reka þessi orkufyrirtæki á núllinu eða með tapi. Það gengur ekki upp! Það verður að gera þá lámarks arðsemiskröfu að þau skili 5% til 10% hagnaði á ári. það er ljóst að því markmiði er ekki hægt að ná með óbreyttum samningum við álfyrirtækin.

Ef ég mætti ráða þá myndi ég rifta núverandi samningum við álverin. Þau hafa með framferði sínu eins og lýst er hér að framan í raun brotið sína samninga og fyrirgert sínum rétti. Reyndar fer að koma að endurnýjun sumra þessara raforkusamninga. Þá á ekki að endurnýja óbreytta. Álfyrirtækin eru að kosta og hafa kostað samfélagið gríðarlega fjármuni með framferði sínu. Riftum þessum samningum við álverin. Bjóðum þeim síðan nýjan og betri samning fyrir Ísland þar sem arðsemi orkufyrirtækjanna er tryggð, skuldir álfyrirtækjanna fara í burt og fyrirtækin borga eðlilega skatta. Ella mega þau taka sitt hafurtask og hverfa á brott með sín vélabrögð.

Nægir eru kaupendur að þessari raforku. Í hendi eru kaupendur á neytendamarkaði sem vilja kaupa hana í gegnum sæstreng, bæði fyrir vestan haf og austan, á hundraðföldu verði miðað við það sem þessi álver eru að greiða í dag.

 

 

Lítil arðsemi af orkuvinnslu