Lækka á CO2 losunartölur Íslands um 67%

Allar rannsóknir þessa heims sýna að gróðurlendið á Íslandi, tún og bithagar, eru að binda CO2 í verulegu magni í jarðvegi. Það er því rangt sem Loftlagsráðuneytið heldur fram í loftlagsbókhaldi Íslands að „landnotkun“ sé að losa um 8 milljónir tonna af CO2 ígildum á ári.

Lækka á losunartölur Íslands um 67%

Ef við látum gervigreindar forrit eins og ChatGPT og fleiri leita í öllum helstu vísindagreinum og PDF skjölum þessa heim og spyrjum hvort tún og bithagar eru að binda CO2 í jarðvegi á okkar breiddargráðu, 62-67°N, þá upplýsir gervigreindin að tún og bithagar á þessum breiddargráðum, hringinn í kring um hnöttinn, eru að binda verulegt magn af CO2 í jarðvegi.

Gróðurlendi á Íslandi er nær allt nýtt sem tún eða bithagar nema þessi skógræktarsvæði sem hér eru, en skógræktin er líka að binda CO2 í jarðvegi. Engin losun á sér stað frá túnum eða bithögum á 62-67°N. Binding CO2 í jarðvegi er það sem þar er í gangi og hefur verið í gangi síðustu árþúsundir. Sjá nánar grein hér á blogginu frá 14 nóv 2024.

Íslenska loftlagsbókhaldið er því rangt og trúlega vísvitandi falsað til að ginna Íslendinga til að sóa skattfé í verkefni á sviði loftlagsmála.

Alls er ísland sagt losa, árið 2022, í heild um 12,3 milljónir tonna af CO2 ígildum á ári, þar af er losun frá "landnotkun" sagt vera um 8 milljónir tonna. Ef loftlagsbókhaldið er leiðrétt til samræmis við þær upplýsingarnar sem gervigreindin færir okkur, þá erum við Íslendingar að losa um 4 milljónir tonna af CO2 ígildum á ári, ekki um 12 milljónir tonna. Losunin minnkar um 2/3.

Íslenskur landbúnaður er kolefnishlutlaus

Íslenskur landbúnaður er að losa 0,6-0,7 milljónir tonna af CO2 ígildum á ári. Í grein hér á blogginu frá 12 jan 2025, er sýnt fram á að miðað við það magn af CO2 sem tún og bithagar eru að binda í jarðvegi þá er Íslenskur landbúnaður kolefnishlutlaus. 

Lýsa á Ísland kolefnishlutlaust í ár, 2025

Ef við leiðréttum loftlagsbókhaldið og lækkum áætlaða losun Íslands um 2/3, losun sem áætluð er frá „landnotkun“, losun sem sannarlega er ekki til staðar, þá er árleg losun Íslands um 4 milljónir tonna á ári. Eins og fram kemur í greininni frá 12 jan 2025 þá eru tún og bithagar á Íslandi af binda um 0,5-18,4 milljónir tonna á ári. Raunveruleikinn liggur einhvers staða nálægt miðgildi þessara talna. Væntanlega eru tún og bithagar að binda milli 6 til 12 milljón tonn af CO2 í jörðu á ári hér á landi. Þetta þýðir að Ísland er kolefnishlutlaust land, við bindum árlega meira CO2 í jarðvegi en við losum. Þessu ber að fagna og Ísland á að lýsa landið kolefnishlutlaust í ár, 2025 og í framhaldi um ókomin ár.

 

Myndir sýnir mótekju í Laugardal 1924 en mó er að finna um land allt í mýrum og móum. Mórinn var notaður sem eldiviður hér á landi frá landnámi. Íslendingar borðuðu alltaf soðinn mat enda ofgnótt af mó allstaðar. Aðeins þarf að fletta gróðurþekjunni af til að komast í moldina þar undir sem er svo full af kolefni, sem gróður hefur bundið í moldinni, að aðeins þarf að þurrka þessa mold og þá er hægt að kveikja í henni og nota sem eldivið. Þetta eldsneyti heitir mór og var undirstaða búsetu hér á landi. Þetta ferli, að tún og bithagar bindi CO2 í jarðvegi og myndi mó sem hægt er að nota sem eldivið, það ferli heldur áfram næstu þúsundir ára eins og það hefur gert síðustu þúsundir ára, þó svo pólitískur rétttrúnaður í loftlagsráðuneytinu þessi árin telji að þetta gróðurlendi sé að losa kolefni úr jarðvegi. Og það er ekkert nýtt í umræðu um loftlagsmál, að öllu er snúið á hvolf. 

Íslenskur landbúnaður er kolefnishlutlaus

Umhverfisstofnun heldur því fram að landnotkun sé stærsti losandi CO2 á Íslandi og um 67% af allri losun komi frá landnotkun. Er þetta rétt hjá Umhverfisstofnun?

Ég ræddi þetta mál við ChatGPT gervigreindina um jólin og niðurstöðurnar eru sláandi. Alveg sama hvernig ég spurði, gervigreindin telur að Umhverfisstofnun fari með rangt mál þegar kemur að því að meta losun CO2 frá landnotkun. Gervigreindin fullyrðir að tún og bithagar á Íslandi, það er á breiddargráðunum 62-67°N hringinn í kringum hnöttinn, eru að binda CO2 í verulegu magni í jarðvegi. 

En hvað er losunin frá Íslenskum landbúnaði mikill og hve mikið eru graslendi og bithagar að binda af CO2 í jarðvegi? 

Ég hef lesið töluvert af greinum um þetta mál og þá leitað á Google með spurningunni: "Soil as carbon sink". Um jólin breytti ég til og spurði ég smáforrit í símanum mínum, appið ChatGPT. Ég spurði:

1.0   Hvað er áætlað að landbúnaður á íslandi losi mikið CO2 á ári?

og fékk þetta svar:

Á Íslandi, eins og annars staðar, á landbúnaður þátt í losun gróðurhúsalofttegunda, aðallega í formi koltvísýrings (CO2), metans (CH4) og nituroxíðs (N2O). Þessar lofttegundir koma frá ýmsum ferlum tengdum landbúnaði, þar með talið:

• Rúllandi jarðvegs (t.d. plægingu) sem veldur losun jarðvegskolefnis.

• Niðurbroti áburðar og lífræns úrgangs frá búfé, sem losar bæði CO2 og N2O.

• Metani frá meltingarferlum grasbítandi dýra (aðallega sauðfjár og nautgripa).

Áætluð árleg losun CO2 frá landbúnaði á Íslandi:

Samkvæmt Loftslagsbókhaldinu frá Umhverfisstofnun er áætlað að landbúnaður á Íslandi losi um 600.000-700.000 tonn af CO2-ígildum á ári. Hér er átt við samtals losun af öllum gróðurhúsalofttegundum frá landbúnaði (þar með talið CO2, metan og nituroxíð), sem er oft framreiknað í „CO2-ígildi“ til að meta heildaráhrifin á hlýnun jarðar.

Skipting losunar:

• Metan (CH4): Á bilinu 60-70% af þessari losun kemur frá metani, aðallega frá meltingu sauðfjár og nautgripa.

• Nituroxíð (N2O): Um 10-20% kemur frá losun nituroxíðs, sem er tengt notkun áburðar og rotnun lífrænna efna.

• Koltvísýringur (CO2): CO2-losun er minni hluti, aðallega tengd við jarðvegseyðingu og brennslu eldsneytis við ræktun og flutning.

Samantekt:

• Áætluð heildarlosun frá landbúnaði á Íslandi er um 600.000-700.000 tonn af CO2-ígildum á ári.

• Stærsti hluti losunarinnar er tengdur við metan frá grasbítum (sauðfé, nautgripum), en einnig er nituroxíð og CO2 mikilvægur hluti af heildarlosuninni.

Þessar tölur eru almennt nálgun, og losunin getur breyst með mismunandi aðferðum í landbúnaði og átak í kolefnisbindingu eða minni losun frá búfjárrækt.

 

En hvað er landbúnaður, tún og bithagar, að binda mikið magn CO2 í jarðvegi á ári? Ég spurði ChatGPT:

2.0   Ísland er um 103 km2. Segðu frá stærð þeirra landsvæða á íslandi sem telst sem bithagar og tún.

og fékk svarið:

Á Íslandi er umtalsvert land nýtt sem bithagar og tún, einkum vegna landbúnaðar og sauðfjárbúskapar. Samkvæmt upplýsingum frá Landgræðslu Íslands og landbúnaðarskýrslum er hægt að skipta landinu í nokkra flokka eftir nýtingu:

1. Bithagar:

• Bithagar eru þau landsvæði sem nýtt eru til beitar fyrir húsdýr, einkum sauðfé og hross. Mikill hluti af Íslandi er notaður til þessa, bæði á láglendi og hálendi.

• Talið er að um 40-50% af landinu sé nýtt sem bithagar. Þetta samsvarar um það bil 40.000-50.000 km2.

2. Tún:

• Tún eru landsvæði sem ræktað er sérstaklega fyrir heyskap til fóðuröflunar fyrir búfé á veturna.

• Heildarstærð túna á Íslandi er mun minni en bithaga, en er áætluð að vera um 1.300 km2.

Samantekt:

• Bithagar: Um 40.000-50.000 km2, eða um 40-50% af flatarmáli landsins.

• Tún: Um 1.300 km2.

Þetta sýnir að stór hluti landsvæðis á Íslandi er nýttur til beitar, en einungis lítið brot er nýtt til ræktaðra túna til heyframleiðslu.

 

3.0   Tún og bithagar binda alla losun frá landbúnaði á Íslandi

Í grein sem ég birti hér á blogginu 14. nóv 2024, þá upplýsir sama gervigreindin að graslendi er að binda 1 til 3 tonn á hektara á ári. Vel hirtir bithagar binda 2 til 4 tonn á a á ári. Þessar tölur miða við 62-67°N. (Í ferkílómetra, km2, eru 100 hektarar). 

- Hver ferkílómetri af túnum bindur því að minnsta kosti 100 tonn af CO2 á ári. Það sinnum 1.300 km2 af túnum eru að binda 130.000 tonn á ári. Ef við förum í hærri töluna og segjum að tún binda 3 tonn á hektara þá binda 1,300 km2 af túnum, 390.000 tonn á ári sem er um helmingur þess sem landbúnaður losar á ári. 

- Hver ferkílómetri af vel hitum bithögum bindur að minnsta kosti 200 tonn af CO2 á ári. Það sinnum 45.000 km2 eru 9.000.000 tonn á ári. Bithagar er að binda þrettán sinnum meira CO2 en landbúnaðurinn losar. Ef bithagar binda 4 tonn á hektara þá binda 45.000 km2 alls 18.000.000 tonn sem er 26 sinnum meira en landbúnaður er að losa. Ísland er að losa í heild 12.300.000 tonn á ári.

Með þessar niðurstöður í höndunum fór ég að spyrja fleiri gerðir gervigreinda þessara sömu spurninga. Það komu mismunandi svör. Lægstu gildin á bindingu CO2 í jarðvegi sem ég fékk voru þessi:

- Tún binda 0,3 til 0,5 tonn á hektara á ár. 1.300 km2 binda 39.000-65.000 tonn á ári

- Bithagar binda 0,1 til 0,3 tonn á hektara á ári. Bithagar binda því 450.000-1.350.000 tonn á ári.

Ef allt er reiknað eins lágt og hægt er þá er landbúnaður aldrei að að binda minna en 39.000 + 450.000 = 489.000 tonn á ári (landbúnaður losar 600.000-700.000 tonn á ári).

Ef allt er reiknað á hæsta veg þá er landbúnaður að binda (390.000 + 18.000.000) = 18.390.000 tonn ár ári.

Að teknu tilliti til þessa og að raunveruleikinn liggur eihvers staðar milli þessara talna þá er óhætt að fullyrða að Íslenskur landbúnaður er kolefnishlutlaus.  

4.0   Umhverfisstofnun dreifir röngum upplýsingum um losun Íslands

Það er áhyggjuefni að stofnun eins og Umhverfisstofnun skuli vera að dreifa röngum og villandi upplýsingum og losun Íslands. Eins og sjá má hér að ofan og allir geta staðfest með því að fletta upp í skýrslum og rannsóknum með gervigreindarforritum eins og ChatGPT þá er engin losun vegna landnotkunar á Íslandi. Tún og bithagar eru að binda CO2 og þar af leiðandi eru 67% af losun Íslands byggð á röngum grunni, væntanlega úreldum upplýsingum frá síðustu öld.

Gervigreindarforritin fletta ofan af röngum upplýsingum Umhverfisstofnunar sem af einhverjum ástæðum vill láta Ísland líta út sem umhverfissóða í augum heimsins. Raunveruleikinn er að við eigum að minnka losun Íslands um 67% því það er engin losun frá landnotkun, tún og bithagar binda allt það CO2 sem landbúnaðurinn losar. Vegna aukins magns CO2 í andrúmslofti er gróður í sókn um allan heim, þar á meðal á Íslandi. Það eru því engin búsvæði hér þar sem gróðri er að hraka, þvert á móti eru allar heiðar að gróa upp. Binding á CO2 í jarðvegi er því líklega ekki skv lægstu tölum hér að framan heldur nálægt miðgildi þessara talna. Ef svo er þá er Ísland með 12,3 milljónir tonna heildar losun á ári að binda svipað magn með bindingu CO2 í túnum og bithögum. Ísland er þá kolefnishlutlaust land og þá á Ísland að hætta öllum fjárframlögum í loftlagsmál og nota það skattfé í málaflokka þar sem aukins fjármagns er þörf, fjölga lögreglumönnum, bæta hag okkar fátækasta fólks og svo framvegis. 

Hvað á að gera við ríkisstofnun sem dreifir röngum upplýsingum, kæra stofnunina til Umboðsmanns Alþingis? 

5.0   Að moka ofan í skurði er algjörlega tilgangslaus aðgerð

Ég margspurði ýmsar tegundir gervigreinda um þetta mál og þær upplýstu allar að tún eru að binda frá 0,3-3,0 tonn á hektara og bithagar 0,1-4,0 tonn á hektara. Í öllu falli eru tún og bithagar ekki að losa CO2 og því algjörlega tilgangslaust að moka ofan í skurði. Sú aðgerð er ekki að gera neitt gagn, túnin er að binda CO2 í jarðvegi og aðgerð eins og að moka ofan í skurði gerir ekki annað en auka lítillega bindinu á CO2 í þessum gömlu túnum. Þetta verkefni er ekkert annað en ömurleg tilraun til að féfletta fyrirtæki og almenning og ávinningur samfélagsins enginn. 

 

Ég hvet alla til að fá sér ChatGPT eða svipað gervigreindar forrit og spyrja gervigreindina út í þetta mál og fleiri því þau eru mörg málin og málaflokkarnir þar sem úreld gömul þekking frá síðustu öld eru látin stjórna afstöðu og aðgerðum okkar sem þýðir að samfélagið er látið sóa fjármunum í algjörlega tilgangslaus verkefni eins og að moka ofan í skurði. 

 

 

 

 

 

Hálendinu fórnað fyrir lítinn ávinning í orkuskiptum og rafbílavæðingu

Síðasta ríkisstjórn var stjórn ævintýralegra hugmynda og loftkastala í skýjaborgum óraunveruleikans í loftlags, skipulags og umhverfismálum. Frábært að hún er farin frá og enn betra að helstu leikarar hættir á þingi og farnir frá stjórn landsins.

Ein af þeim hugmundum sem skolaði hér á landi frá „villta vinstrinu“ sem stjórnað hefur Evrópu síðustu ár eru orkuskipti í samgöngum. Þessar hugmyndir kokgleypti „villta vinstrið“ hér heima og sett í gang vinnu og sóaði skattfé í tilaun til að skipta út öllum bílaflota landsmanna yfir í rafbíla. Hótaði svo að banna sölu á hefðbundnum bílum eftir nokkur ár. Er furða þó þjóðin hafi hent þessu fólki út úr stjórn landsins í síðustu kosningum og þeim al rugluðustu út af þingi?

1.0 Hægt er að hlaða einn rafbíl á 16 Ampera öryggi og 3,5 kW er tekið út úr þessu öryggi. Það þýðir að ekkert annað má hanga á þessu öryggi, ekki ísskápur og varla ljós því þá slær öryggið út eða brennur yfir. Það tekur 8-12 tíma hlaða tóman bílinn með þessum hætti. Ef þú vilt geta hlaðið bíllinn hraðar þá þarf þriggja fasa rafmagn. Ef það eru tveir til þrír bíla á hverja fjölskyldu eins og algengt er í dag þá dugar ekki 16 Ampera öryggi. Fyrir tvo bíla þarf 32 Ampera öryggi og það kallar í öllum tilfellum á breytingar í rafmagnstöflu hússins og fyrir 3 bíla þarf 64 Ampera öryggi og þriggja fasa rafmagn. Ef við förum í þessi orkuskipti og allir hlaða fjölskyldubílana heima hjá sér þarf að breyta öllum rafmagnstöflum í öllum húsum í landinu og þar með öllum rafmagns götuskápum í öllum bæjum landsins og leggja stærri og afkastameiri rafmagns kapla á milli þeirra. Kostnaðurinn hleypur á hundruðum milljarða.

2.0 Það eru á milli 300.000 til 350.000 einkabílar í landinu. Ef hlaða á þessa bíla á 10 tímum og meðal rafhlaðan er 60kWh þá þarf uppsett afl til að anna þessu að vera um 2.000 MW. Uppsett afl á Íslandi í dag með Fljótdalsvirkjun fyrir Austan er um 2.800 MW. Af því nota stóriðjuverin, sem ganga allan sólahringinn, 75-80%. Við höfum því aðgang að um 650 MW á nóttinni til að nota til að hlaða rafbílaflota landsmanna en við þurfum 2.000 MW. Það vantar því 1.350 MW til að fara í þessi orkuskipti. Það fyrir utan er Landvirkjun ekki aflögu fær með vatn til að framleiða þessi 650 MW á nóttunni, þeir hafa ekki nóg vatn til að sinni sínum helstu viðskiptavinum eins og staðan er í dag. Það mun því þurfa að nær tvöfalda uppsett afl á Íslandi ef fara á í þessi orkuskipti og rafbílavæðingu, eins og margri hafa bent á. Kostnaðurinn hleypur á hundruðum milljarða.

Og þetta mun kosta gríðarlegar umhverfis fórnir, virkja þarf okkar helstu fallvötn og breyta helstu hverasvæðum í iðnaðarsvæði með pípum og borteigum ef tvöfalda á orkuframleiðslu á Ísland.

Og er það virkilega þess virði að fórna hálendinu, fallvötnum og hverasvæðunum fyrir þetta verkefni að rafbílavæða Ísland?

3.0 Samfélagið er að borga niður rafbíla fyrir best stæða fólks þessa lands og það er illa farið með gott skattfé að gera það. Samkvæmt heimasíðu Orkustofnunar þá var olíunotkun á Íslandi 888.000 tonn árið 2022. Þar af var olíunotkun bifreiða 33% af því eða 289.000 tonn. Ef lítri af dísel kostar á dælunni 250 kr þá er hið opinbera að taka um 65% af því verði. Innkaupsverð er þá um 88 kr/l. Þetta eldsneyti sem fer á bifreiðar kostar því um 25 milljarða. Af því er einkabíllinn með um 60-70%, það er, við erum að kaupa olíu á einkabílinn fyrir um 16 milljarða á ári. Og við ætlum að fórna hálendinu undir háspennulínur, fallvötnunum og hverasvæðunum til að spara innkaup á olíu fyrir 16 milljarða á ári. Ferðaþjónustan er að selja aðgang að þessu sama hálendi fyrir milli 500-600 milljarða á ári og við erum tilbúinn að fórna því öllu til að spara olíukaup fyrir 16 milljarða. Er hún búin að tapa allri skynsemi þessi þjóð?

4.0 Það hafa verið gerða margar rannsóknir á kolefnispori rafbíla og hefðbundinna bíla. Þegar tekið er tillit til kolefnissporsins við framleiðslu rafhlaðna þá eru margar rannsóknir sem sýna að það þarf að aka hefðbundnum bílum 150.000-200.000 km til að þeir hafi sama kolefnisspor og rafbílar. Tekið tillit til þess gríðarlega kolefnis spors sem verður ef tvöfalda á raforkuframleiðsluna og nauðsynlega innviða uppbyggingu í raforkukerfinu til að keyra í gegn rafbílavæðinguna og því kolefnispori bætt ofan á kolefnisspor innfluttra rafbíla þá verða þessir íslensku rafbílar með meira kolefnisspor en hefðbundnir íslenskir bílar. Í það minnsta er óhætt að fullyrða að kolefnisspor þessara bíla er svipað.

5.0 Svifryk frá nýlegum díselbílum sem uppfylla kröfur Euro 6 staðlana er mjög lítið og miklu minna en svifryk frá dekkjum og bremsum. Áætlað er að rafbílar slíti bremsum um 50% miðað við hefðbundna bíla. Á móti kemur að þeir eru 30% þyngri sem þýðir að þeir eru að mynda 15-25% meira svifryk. Allt í allt þá er rafbíllinn líklega að framleiða aðeins minni svifryk en sambærilegur díselbíll, þó það muni ekki miklu.

6.0 Lengsti ábyrgðartími sem framleiðendur bjóða upp á er 8-10 ára ending á rafhlöðum. Það er margbúið að álagsprófa þessar rafhlöður og þær þola bara ákveðið margar hleðslur og geymslugetan fellur stöðugt á líftímanum. Enginn framleiðandi þorir að tryggja lengri endingu og lang flestir með skemmri ábyrgðar tíma en þetta. Það segir okkur allt um endingu þessara bíla og endur söluverð þeirra miðast við það. Við sem þjóð eigum ekki að vera í þessu gambli að heimta með lagasetningu að þjóðin skipti út hefðbundnum bílum fyrir rafbíla, rafbíla sem engin veit í raun hvað endast lengi. Þetta er of mikil áhætta og galið að setja þjóðina í þá stöðu.

7.0 Samantekt

Þegar rafbílar og hefðbundnir bílar eru bornir saman þá eru þeir frá umhverfis sjónarmiðum sambærilegir. Þeir eru með svipað kolefnisspor og búa til svipað magn af svifryki. Hefðbundnu bílarnir eru svipað umhverfisvænir og rafbílar. Samfélagið er því ekki að fá neinn ávinning, umhverfislega, að fara út í orkuskipti og rafbílavæðingu. 

Fjárhagslega er hægt að spara um 16 milljarða árlega með því að rafbílavæða landið en það mun kosta hundruð milljarða og við sjálfsagt vera út öldina að borga niður kostnað við að tvöfalda raforkuframleiðslu landsins. Ef horft er til þeirra gríðarlegu umhverfisfórna sem þarf að færa til að tvöfalda raforkugetuna og þeirra tekna sem ferðaþjónustan er að koma með inn í landið og er að selja aðgang að þeim stöðum þar sem þarf að virkja þá eru þessir 16 milljarðar bara smáaurar og aldrei virði þeirra umhverfisfórna sem þarf að færa til að spara þessi innkaup á eldsneyti fyrir einkabílinn.

Ný ríkisstjórn á að hætta að greiða niður rafbíla fyrir ríka fólkið á Íslandi, slá út af borðinu allar hugmyndir um að banna sölu á hefðbundnum bílum og leggja af þessar hugmyndir að keyra með boðum og bönnum í gegn orkuskipti í samgöngum og rafbílavæðingu bílaflotans.

Helreið Bjarna Benediktssonar með Sjálfstæðisflokkinn loks lokið

Þegar Bjarni Benediktsson, BB, tók við formennsku í Sjálfstæðisflokknum 2009 var hann nýkominn úr flóknu ferli margra stórra gjaldþrota í íslensku atvinnulífi. Án þess að fara að rekja þá sögu má nefna Vafnigsmálið og bótasjóð Sjóvár Almennra sem „hvarf“ o.s.frv.

Alvarlegustu mistök Bjarna sem formanns Sjálfstæðisflokksins er að hann klífur flokkinn með því að reka Evrópusinnana úr flokknum með mjög harðri og einstrengingslegri afstöðu og ummælum um Evrópusambandið, ESB. Bjarni í raun neyðir þetta fólk, á árunum 2011 til 2014, til að fara úr Sjálfstæðisflokknum og stofna nýjan flokk, Viðreisn. Á þessum árum titlaði ég mig sem "pólitískan flóttamann úr Sjálfstæðisflokknum". Sjálfstæðisfólkið sem stofnaði Viðreisn var þeirrar skoðunar að það er ekki á valdi stjórnmálamanna að taka þetta mál „af dagskrá“ heldur er það þjóðin sem á að fá að ráða því, með kosningum, hvort Ísland heldur áfram viðræðum og hugsanlega gengur í ESB í framhaldi. Alvöru stjórnmálamaður hefði aldrei látið þennan klofning eiga sér stað. Alvöru stjórnmálamaður hefði talað á þann veg að hann hefði haldið þessum sjálfstæðismönnum innan Sjálfstæðisflokksins. Allir hinir flokkarnir er líka klofnir í þessu máli en þeir ná samt að halda í sitt flokksfólk, þó skoðanir séu skiptar. Allir nema BB.

Sjálfstæðisflokkurinn fékk 19% í kosningum 2024, Viðreisn fékk 15%, samtals er þetta 34 %. Ef BB hefði haldið með sama hætti á spilunum og formenn hinna flokkanna, verið alvöru „forystumaður“ sem safnar að sér fólki og fylgi í stað þess að bíta það af sér, þá má ætla að þessi 34%, það væri fylgi „óklofins“ Sjálfstæðisflokks í nýafstöðnum kosningum og Þorgerður Katrín væntanlega enn varaformaður flokksins. Með öðrum orðum þá er fylgi flokksins í rúst eftir BB.

Í annan stað býr BB til pólitískt hugmyndafræðilegt tómarúm í Sjálfstæðisflokknum. Í þeim kosningum þar sem BB leiddi flokkinn þá var eina hugmyndafræðin „að standa vörð um óbreytt ástand“. Eftir 16 ár af þessu hugmyndafræðilega tómarúmi þá veit engin í dag fyrir hvað flokkurinn stendur. Landfundarsamþykktir segja eitt en formaðurinn og þingflokkurinn eru að gera og segja eitthvað allt annað. Með öðrum orðum, hugmyndafræðilega er flokkurinn í rúst eftir BB.

Í þriðja lagi þá er aðkoma BB að fjármálum Íslenska ríkisins á mörgum sviðum mjög „sérstök“. BB sem fjármálaráðherra stöðvar skattrannsóknir á málum sem upp komu í framhaldi af hruninu. Hann selur i tvígang hluti í Íslandbanka til óþekktra „erlendra“ fjárfesta sem selja sinn hlut samdægurs með a.m.k. 10% hagnaði. Þessa hluti keyptu lífeyrissjóðir landsmanna sem ekki var boðið að vera „fyrstu kaupendur“. Hagnaðurinn af fyrsta „snúningnum“ með hluti í bankanum varð að renna til „erlendra“ fjárfesta. Það hlýtur að koma að því að fleiri spyrji, hverjir voru þessir „erlendu“ aðilar sem fengu að kaupa í bæði skiptin og af hverju? Að ekki sé nú minnst á að faðir BB fékk að kaupa og var í hópi þeirra 140 „einkafjárfesta“ sem fengu forkaupsrétt á að kaupa í síðustu sölu. Skuggi ótrúverðugleika vegna þessara fjármála gjörninga BB í hans embættistíð í fjármálaráðuneytinu hefur síðan fallið á Sjálfstæðisflokkinn. Með öðrum orðum trúverðugleiki Sjálfstæðisflokksins er í rúst eftir BB.

Þegar dregin er saman aðkoma BB að Sjálfstæðisflokknum þá er flokkurinn í rúst. Flokkurinn er klofinn, flokkurinn er hugmyndafræðilega gjaldþrota, fylgið er hrunið og dökkur skuggi ótrúverðugleika hvílir yfir flokknum. Þessi helreið sem BB hefur verið með Sjálfstæðisflokkinn á síðustu 16 ár hafa mörgum verið ljós lengi enda hafa tveir af helstu forystumönnum hans á síðustu árum boðið sig fram til formanns á móti BB til að reyna að stöðva þessa helreið, fyrst 2017 og svo 2020. Það tókst ekki og nú kveður BB Sjálfstæðisflokkinn eftir 16 ár sem formaður og skilur við flokkinn í svipuðu ástandi og fyrirtækin voru í sem hann kvaddi 2009.

Nýr formaður flokksins hefur verk að vinna. Eitt af hans verkum ætti að vera að tala fyrir sameiningu Sjálfstæðisflokksins og Viðreisnar og móta nýja stefnu byggða á hinum gömlu gildum flokksins. Nýjum formanni er óskað alls hins besta.

 

Er gróið land betra að binda koltvísýring, CO2, en skóglendi?

Ég spurði gervigreindina ChatGPT, sem ég er með í símanum, þessarar spurningar. Hef reyndar lesið mér töluvert til um getu graslendis og bithaga að vinna koltvísýring, CO2, úr andrúmslofti og binda kolefnið, C, í jarðvegi en ekki lagt í þá miklu greiningarvinnu að bera saman bindingu graslendis / bithaga og skóglendis. Ég spurði gervigreindina eftirfarandi spurningar:

Segðu frá jarðvegi sem kolefnisgeymslu og hve mikið CO2 einn hektari (100x100m) af graslendi, vel grónum bithaga sem beitt er með grasbítum og skóglendi. Hver þessara þriggja jarðvegsgerða er besta kolefnisgeymslan horft til 100 ár og 1000 ár á breiddargráðunum 62N til 67N. 

Svarið sem ég fékk var þetta:

"Jarðvegur virkar sem kolefnisupptakari með því að geyma kolefni í formi lífrænna efna, sem eru aðallega upprunnin frá plöntuleifum og rótarkerfum. Hæfni jarðvegs til að gleypa og geyma kolefni er mjög mismunandi eftir gerð vistkerfa, gróðri, jarðvegi og loftslagi. Þegar litið er til graslendis, vel hirttra beitilanda og skóglendis á milli breiddargráðu 62°N og 67°N (eins og á heimskautasvæðum), eru kolefnisferlar mismunandi vegna loftslagsaðstæðna, jarðvegstegunda og landnýtingarhátta. Við skulum skoða hvert vistkerfi út frá getu þess til kolefnisbindingar.

1. Graslendi

Graslendi, sérstaklega það sem inniheldur djúprættar fjölærar plöntur, hefur möguleika til að geyma verulegt magn kolefnis í jarðveginum. Á norðlægum svæðum getur graslendi bundið á bilinu 1 til 3 tonn af CO2 á hektara árlega, og sumar áætlanir sýna hærri tölur þegar það er vel hirt. Undirjarðarrætur grassins og lífrænt efni stuðla að langtímageymslu kolefnis. Graslendi er skilvirkt við að geyma kolefni þar sem það byggir upp lífrænt efni í jarðvegi sem er tiltölulega stöðugt í köldu loftslagi, eins og það sem er á milli 62°N og 67°N.

2. Vel hirt beitiland með dýrum sem borða gróður

Beitukerfi geta aukið eða rýrt kolefnisbindingargetu jarðvegsins eftir því hvernig þau eru stjórnuð. Rétt stjórnað beitiland, þar sem dýr neyta gróðurs án ofbeitunar, getur bætt jarðvegsbyggingu og aukið kolefnisbindingu með því að örva plöntuvöxt og bæta lífrænt efni í jarðveginn í gegnum rætur og skít. Slík kerfi geta geymt um 2 til 4 tonn af CO2 á hektara á ári við kjöraðstæður. Ofbeit getur þó valdið jarðvegsrýrnun og kolefnislosun. Á norðlægum svæðum gætu vandlega stjórnuð beitukerfi aukið kolefnisforða jarðvegsins með tímanum.

3. Skóglendi

Skógar eru meðal áhrifaríkustu kolefnisupptakara, þar sem þeir geta geymt kolefni bæði í lífmassa (trjám og gróðri) og í jarðvegi. Barrskógar, sem finnast á svæðum á milli 62°N og 67°N, eru sérstaklega mikilvægir fyrir kolefnisforða. Skógarjarðvegur á þessum svæðum getur bundið allt að 5 til 10 tonn af CO2 á hektara árlega. Yfir langtíma geta skógarjarðvegir safnað miklu magni af kolefni í formi rotnandi lífræns efnis, sem varðveitist oft í köldum, blautum aðstæðum þar sem niðurbrot er hægara.

Kolefnisbinding yfir tíma

• Yfir 100 ár: Skóglendi er líklega besta kolefnisupptakari yfir þetta skemmri tímabil. Skógarjarðvegur safnar kolefni hraðar, sérstaklega í gegnum lífmassa sem brotnar niður og verður að lífrænu efni. Barrskógar geta geymt mikið magn af kolefni bæði í yfir- og undirjarðarefni á einum öld.

• Yfir 1000 ár: Yfir þetta miklu lengra tímabil verður kolefnisbinding jarðvegs stöðugri, og þættir eins og jarðvegsröskun, loftslagsbreytingar og niðurbrot spila hlutverk. Graslendi, sem einblínir á undirjarðarbindingu kolefnis og verður fyrir minni röskun (miðað við skóga þar sem skógareldar eða skógareyðing geta átt sér stað), gæti orðið stöðugra varðandi kolefnisbindingu. Skógar eru enn sterkir kolefnisupptakarar, en þeir eru viðkvæmir fyrir breytingum á vistkerfum, sem geta losað geymt kolefni. Beitilönd geta einnig bundið mikið kolefni ef þau eru vel stjórnuð, en graslendi gæti verið stöðugra yfir svona langt tímabil.

Niðurstaða

Þegar litið er til skammtímabindingar (100 ár), eru skóglendi bestu kolefnisupptakararnir vegna getu þeirra til að geyma kolefni bæði í lífmassa og í jarðvegi. Á löngum tíma (1000 ár) gæti graslendi, með stöðugri undirjarðarbindingu kolefnis, orðið áreiðanlegra, sérstaklega á heimskautasvæðum þar sem kuldi hægir á niðurbroti lífræns efnis. Beitilönd, ef vel stjórnuð, hafa einnig verulegan möguleika, en þau þurfa vandaða stjórnun til að koma í veg fyrir jarðvegsrýrnun."

Þessar niðurstöður varðandi graslendi og vel gróið beitarland passa við það sem ég hef lesið í ýmsum vísindagreinum en ég þekki ekki það sem gervigreindin skrifar hér um skóglendið en geri ráð fyrir að að sé rétt eins og hitt. 

Þetta eru sláandi niðurstöður. Hér er það helsta:

Í fyrsta lagi þá er það rangt sem haldið hefur verið fram um árabil hér á landi að graslendi og bithagar séu að losa kolefni og þar með dæla CO2 út í andrúmsloftið í gríðarlegu magni. Þvert á móti þá eru öll þessi svæði að binda mikið magn CO2 í jarðvegi.

Í öðru lagi þá er það rangt sem haldið hefur verið fram um árabil hér á landi að skóglendi sé best til þess fallið að vinna CO2 úr andrúmslofti og binda. Allt kolefnið sem bundið er í stofnum og greinum trjánna losnar aftur út í andrúmsloftið þegar tén fúna og deyja. Graslendi og bithagar eru því stöðugri og áræðanlegri en skóglendi að binda og geyma C til langs tíma. 

Myndinni hér fyrir ofan sýnir fólk við vinnu við mótekju í Reykjavík 1924. Við Íslendingar höfum borðað soðinn mat frá landnámsöld, mat sem eldaður er með því að brenna mó sem sóttur er í mólendi og mýrar. Þar hefur lággróður safnað gríðarlegu magni af kolefni, C, í jarðveginn sem er víða í magra metra þykkum lögum. Kolefnis innihaldið í þessum jarðvegi er það mikið að hægt er að þurrka þennan jarðveg og nota sem eldivið sem kallaður er "mór". 

Niðurstaða gervigreindarinnar er að graslendi og bithagar er stöðugasta og áreiðanlegasta gróðurlendið til að vinna CO2 úr andrúmslofti og geyma það til langtíma. Skammtíma ávinningur getur verið af skógræktinni enda eru þeir sem eru að selja koltvísýrings aflátbréf að horfa til skammtíma gróða og hentar skógræktin því vel í þann bissness. 

Ef sveitarfélag eins og Húsavík vissi að gróðurinn sem plægður var upp til að rækta skóg í sveitarfélaginu, að sá gróður er betri til að vinna CO2 úr andrúmslofti og binda í jarðvegi til langs tíma, ætli Húsvíkingar hefðu þá leyft þessa skógrækt sem nú er farin í gang hjá þeim? Miðju myndin er frá Húsavík þar sem lynggróður hefur verið plægður upp til að rækta skóg. Gervigreindin segir okkur að þetta er algjörlega tilgangslaus aðgerð horft til langs tíma. Best væri að setja þessar torfur aftur yfir þessar rásir ef ætlunin væri virkilega að hafa áhrif til langs tíma á magn CO2 í andrúmslofti. 

Ég hvet alla til að fá sér gervigreindar smáforrit (app) eins og ChatGPT sem er til fyrir allar gerðir snjallsíma og spyrja spurninga eins og ég spurði hér fyrir ofan. Við Íslendingar þurfum á allri þeirri aðstoð sem völ er á til að vinda ofan af þeirri miklu vankunnáttu sem einkennir mál eins og loftlagsmálin. Notum þessa nýju tækni til að fletta ofan af þeirri fjárplógs starfsemi sem þar er í gangi og þeim blekkingum sem því miður eru svo einkennandi fyrir þennan málaflokk. 

Hvað voru margir blekktir af Votlendissjóði til að borga þeim fúlgur fjár til að moka ofan í skurði? 

Gervigreindin segir okkur að graslendið til vinstri á myndinni af "Endurheimt hafin á Kirkjubóli" er að binda 1 - 3 tonn af CO2 á hektara á ári og bithaginn til hægri á myndinni er að binda 2 - 4 tonn af CO2 á hektara á ári. Hver er tilgangurinn með að moka ofan í þennan skurð? Brenna díselolíu?

Að lokum spurði ég gervigreindina:

Nefndu 12 greinar og höfunda þeirra og ártöl sem þessi samantekt byggir á:

Hér eru 12 dæmi um greinar og rannsóknir sem fjalla um losun gróðurhúsalofttegunda frá landbúnaði og kolefnisbindingu:

1. Smith, P. et al. (2007) – “Agriculture and climate change: Key challenges and future directions.” Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences.

2. Lal, R. (2004) – “Soil carbon sequestration to mitigate climate change.” Geoderma.

3. Schlesinger, W.H. (1999) – “Carbon sequestration in soils.” Science.

4. Olesen, J.E., & Bindi, M. (2002) – “Consequences of climate change for European agricultural productivity, land use and policy.” European Journal of Agronomy.

5. IPCC (2014) – “Climate Change 2014: Mitigation of Climate Change.” Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) 5th Assessment Report.

6. Garnett, T. (2009) – “Livestock-related greenhouse gas emissions: Impacts and options for policy makers.” Environmental Science & Policy.

7. FAO (2013) – “Tackling climate change through livestock: A global assessment of emissions and mitigation opportunities.” Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO).

8. Smith, P. et al. (2008) – “Greenhouse gas mitigation in agriculture.” Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences.

9. Ciais, P. et al. (2010) – “The European carbon balance. Part 2: Croplands.” Global Change Biology.

10. Thorsteinsson, I., & Jóhannesson, T. (2014) – “Land degradation and restoration in Iceland.” Land Degradation & Development.

11. Reynolds, C., & Worrell, E. (2010) – “Energy use and carbon dioxide emissions from cropland production in Iceland.” Agricultural Systems.

12. Jónsdóttir, I.S., et al. (2005) – “Carbon sequestration in Icelandic rangelands.” Journal of Environmental Management.

Þessar greinar eru dæmi um helstu rannsóknir á sviði landbúnaðar, kolefnisbindingar í jarðvegi, og losun gróðurhúsalofttegunda. Hver grein kann að hafa mismunandi áherslur, en þær veita innsýn í þær vísindalegu niðurstöður sem ég vísa í.

 

Eftirskrif:

Spurningin sem ég spurði gervigreindina var fyrst á ensku. Bað hana síðan að þýða yfir á Íslensku sem hún gerði það vel að ég ákvað að breyta ekki staf eða orði. Enska spurningin var svona:

"Tell about soil as carbon sink and how much co2 it can absorb per hectare in grassland, well grown land with animals eating the vegetation and in forested area. Which of these three soils is the best carbon sink in a period of 100 years and 1000 years in on earth in 62N to 67N"

Greinarnar sem ég las um bindingu kolefnis í jarðvegi fann ég með því að leyta á Google að:

"Soil as carbon sink" 

Steypan verður á endanum kolefnishlutlaus

Nýjustu rannsóknir sýna að steypa sýgur í sig koltvísýring, CO2, úr andrúmsloftinu og bindur kolefnið, C, í steypunni sem við þetta verður harðari og sterkari eftir því sem þetta ferli heldur áfram gegnum áratugina og aldirnar. Þetta ferli verður til þess að steypan breytist smátt og smátt í kalkstein. 

Kalksteinn endist um aldir alda, við réttar aðstæður. Fjöldi kirkja, m.a. kirkjan í Mílanó á Ítalíu er gerð úr kalksteini en bygging hennar hófst 1386. Aukið magn CO2 í andrúmslofti nú um stundir kemur sér vel fyrir plönturíkið og skv þessu, steyptu mannvirkin okkar. 

Spyrjum gervigreindina ChatGPT

Til að kynna sér þetta frekar, leytið á Google að: “Concrete as carbon sink”. Þá koma upp tenglar meðal annars á greinar frá Tækniháskólanum MIT í BNA. Með aðstoð gervigreindarinnar ChatGPT spurðist ég nánar um þetta mál og fékk svör sem eru sláandi. Ég vissi að steypan er frábært byggingarefni en ekki vissi ég að hún er svona stórkostleg. Á 100 árum bindur steypa um 20% af því CO2 sem losað er við framleiðslu hennar og hún bindur 100% á 1700 árum. Til samanburðar er aldur Pantheon í Róm, sjá mynd, 2000 ára gamalt mannvirki, gert 27 FK til 14 EK og státar af elsta og enn í dag stærsta hvolfþaki heims gert úr ójárnbentri steinsteypu.

Ég spyr gervigreindina Wolfram, einn af vísindavefnum ChatPTP:

“Segðu frá hvernig steinsteypa sogar í sig CO2 og breytist með tímanum í kalkstein. Hve mikið þessi steypa bindur af C á 100 árum annars vegar og 1700 átum hins vegar. Eins hvað þetta hefur mikil áhrif á kolefnishlutleysi steypunnar litið til 100 ára og 1700 ára”

Og ég fæ þetta svar:

“Steinsteypa sogar í sig CO2 í ferli sem kallast karbónatmyndun (carbonation).Þetta gerist þegar CO2 úr andrúmslofti hvarfast við kalk (Ca(OH)2) sem er til staðar í steinsteypunni, sem myndast við vatnsrof sementsefnisins (kalsíumoxíð). Kalkið hvarfast við CO2 og myndar kalkstein (CaCO3), sem er stöðugt efni.

Ferli karbónatmyndunar:

1. Upptaka CO2:  Þegar steypan er útsett fyrir lofti, dreifist CO2 smám saman inn í yfirborðs lag steypunnar.

2. Efnahvarf við kalk:   Kalk (Ca(OH)2) hvarfast við CO2 úr andrúmsloftinu og myndar kalsíumkarbónat (CaCO3), sem er kalksteinn. Þetta ferli eykst með aldri steypunnar og veldur hörðnun í yfirborðslaginu.

Binding kolefnis yfir tíma   Áætlanir um hversu mikið CO2 steinsteypa bindur eru mjög mismunandi eftir gerð steypu, loftgæðum og umhverfisskilyrðum. Samt er talið að steinsteypa geti bundið allt að 15-25% af CO2 sem var losað við framleiðslu hennar.

Binding á 100 árum: Samkvæmt rannsóknum bindur venjuleg steypa um 20% af upphaflegri kolefnislosun við sementframleiðslu á 100 árum. Þetta ferli er hægt, þar sem karbónatmyndun hefur fyrst og fremst áhrif á yfirborð steypunnar (þ.e. steypan bregst hægt við CO2 sem berst inn í hana).

Binding á 1700 árum: Við lengri tímabil, eins og 1700 ár, má áætla að karbónatmyndun verði næstum fullkomin. Þótt ferlið hægi verulega þegar farið er inn fyrir yfirborðslagið, myndi steinsteypa að lokum binda nær allt það CO2 sem var losað við framleiðslu sementsins, þ.e. allt að 100% af upphaflegri losun.

Áhrif á kolefnishlutleysi

• 100 ár: Binding CO2‚ frá steypunni hefur veruleg áhrif á kolefnisjöfnuð hennar. Þar sem steypa getur bundið um 20% af þeirri kolefnislosun sem átti sér stað við framleiðsluna, má segja að steypan hafi jákvæð áhrif á kolefnishlutleysi, en hún mun ekki verða fullkomlega kolefnishlutlaus á þessu tímabili.

• 1700 ár: Yfir svo langt tímabil má gera ráð fyrir að steypan verði að miklu leyti kolefnishlutlaus, þar sem hún bindur nær alla þá losun sem var tilkomin við framleiðslu. Þessi eiginleiki steinsteypu eykur möguleikann á að nýta steinsteypu í byggingar með minni kolefnisspor yfir langan tíma."

Hér er komin skýringin á því af hverju þessi gömlu hlöðnu mannvirki og hvolfþök úr múr, steypu og steini standa enn. Múrinn / steypan á milli steinanna hefur hvarfast við CO2 og breyst í kalkstein. Þessi gömlu mannvirki og nýju steyptu mannvirkin okkar eiga alla möguleika á að standa  um aldir alda.

Steinsteypan eina byggingarefnið sem getur orðið kolefnishlutlaust 

Öll byggingarefni, stál, gler, timbur, ál og svo framvegis, öll þessi byggingarefni skilja eftir sig kolefnisspor og sum þeirra eins og timbur og óvarið stál hafa takmarkaðan líftíma utandyra. Steinsteypan skilur sig frá í þessum efnum sem afburða efni, horft til endingar og kolefnisspors við framleiðsluna. Samkvæmt nýjustu rannsóknum er þetta eina byggingarefnið sem státar af því að geta orðið á endanum kolefnishlutlaust. Steypan er því "grænasta" byggingarefnið sem völ er á og það allra besta, hún verður betri og sterkari eftir því sem árin og aldirnar líða. 

Steypan töluð niður

Steypan hefur verið töluð mikið niður á síðustu áratugum af fólki sem þekkir ekki þennan eiginleika steypunnar. Tilgangur þessa pistils er tvíþættur:

• Að upplýsa hve frábært byggingarefni steypan í raun er og reyna að hjálpa til við að stöðva þessa þróun að henda út steypu í mannvirkjum og nota í hennar stað önnur efni eins og samlímdar timbureiningar. Þegar að er gáð þá hafa allar þessar lausnir stærra kolefnisspor en steypan.
• Sýna hvernig gervigreindin getur hjálpað okkur að öðlast nýja þekkingu sem hjálpar okkur að velja bestu lausnirnar, t.d. eins og í þessu tilfelli velja steypu áfram sem okkar helsta byggingarefni við gerð húsa og mannvirkja.

Kársnesskóli hefði betur verið gerður úr steypu

Þeir hefðu betur byggt Kársnesskóla allan úr þessu "græna" byggingarefni sem steypan er, í stað þess að byggja hann að stórum hluta úr samlímdum timbureiningum sem fóru að mygla í skipinu á leið til landsins. Bara mátti nota Svansvottaðar vöru við gerð Kársnesskóla sem þýddi að ekki mátti nota sterkustu og öflugust rotvarnarefnin við framleiðsluna. Aðeins má nota Svansvottað hráefni, rotvarnarefni og framleiðsluaðferðir sem m.a. varð til að þetta myglaði allt. Þessi Svansvottuðu byggingarefni eru 15% til 20% dýrari en venjuleg CE vottuð byggingarefni. Til að bæta á þann kostnað þá þarf að vera tæknimaður í fullu starfi út byggingartímann til að halda utan um allt pappírsfarganið tengt þessari Svansvottun. Já Kópavogsbær hefði betur byggt hefðbundið hús úr steypu og sparað sér hundruð milljóna, hús úr steini sem verða á endanum þegar allt er talið til, alltaf með minna kolefnisspor en allar aðrar gerðir húsa.  

Dreifið þessari þekkingu sem víðast

Ég hvet alla sem lesa þessa grein að dreifa þessari þekkingu sem víðast. Þetta gervigreindar forrit ChatGPT er til fyrir snjallsíma og það besta er að fólk einfaldlega spyr sjálft gervigreindina þessarar spurningar:

“Segðu frá hvernig steinsteypa sogar í sig CO2 og breytist með tímanum í kalkstein. Hve mikið þessi steypa bindur af C á 100 árum annars vegar og 1700 átum hins vegar. Eins hvað þetta hefur mikil áhrif á kolefnishlutleysi steypunnar litið til 100 ára og 1700 ára”

og segi öðrum frá hvaða svör þið fáið. 

Ég hvet allar steypustöðvar landsins og setja þessar upplýsingar inn á heimasíðuna sína og standa þannig vörð um þá íslensku byggingarhefð að hér á Íslandi býr fólk í bestu húsum í heimi, í húsum úr steini sem endast um aldir alda og hafa lægsta kolefnisspor allar húsa. Bendi á að það koma aðeins mismundandi svör frá mismunandi gervigreindum hve mikið steypan bindur á 100 árum en þau eru öll sammála um að eftir 1700 ár þá hefur steypan bundið allt það CO2 sem var losað þegar hún var framleidd. 

Í framhaldi spurði ég svo gervigreindina:

"Teldu upp 11 helstu heimildir sem þessar niðurstöður eru byggðar á"

Og fékk þetta svar:

"Hér eru 11 helstu heimildir sem niðurstöður um CO2 bindingu steinsteypu, karbónatmyndun og áhrif hennar á kolefnishlutleysi byggja á:

1. Gjorv, O. E. (1994). “Durability of Concrete Structures: CO2 Sequestration.” – Rannsóknir á langtímaviðbrögðum steypu við karbónatmyndun og bindingu CO2.

2. IPCC Special Report on Carbon Dioxide Capture and Storage (2005). – Alhliða skýrsla um ferla sem tengjast upptöku og bindingu CO2, þar á meðal í byggingarefnum eins og steypu.

3. Collins, F., and Sanjayan, J. G. (2000). “Effect of Carbonation on Durability of Concrete.” – Rannsóknir á áhrifum karbónatmyndunar á endingu steypu.

4. Xi, Y., et al. (2016). “CO2 uptake by concrete through carbonation.” – Rannsókn á magni CO2 sem steinsteypa getur bundið á líftíma sínum.

5. Scrivener, K. L., et al. (2018). “Carbonation of concrete: Mechanisms and impact on durability.” – Skýrsla um eðlis- og efnafræði karbónatmyndunar í steinsteypu.

6. Habert, G., et al. (2010). “Environmental impact of cement production and solutions.” – Samantekt á áhrifum sementsframleiðslu á umhverfið og möguleikum á bindingu CO2 með steinsteypu.

7. Papadakis, V. G. (2000). “Effect of supplementary cementing materials on concrete carbon dioxide sequestration.” – Rannsóknir á áhrifum viðbótar efna á getu steypu til að binda CO2.

8. Bertos, M. F., et al. (2004). “Accelerated carbonation for carbon dioxide sequestration.” – Rannsókn á hraðri karbónatmyndun í byggingarefnum sem leið til að fanga og geyma CO2.

9. Lagerblad, B. (2005). “Carbon Dioxide Uptake in Concrete Structures.” – Skýrsla sem metur magn CO2 sem steinsteypa bindur á líftíma sínum.

10. National Research Council (2001). “Climate Change: The Carbon Cycle.” – Rannsókn á kolefnishringrásinni og hlutverki byggingarefna við bindingu CO2.

11. Monkman, S., et al. (2013). “Accelerated carbonation of waste cement for carbon sequestration.” – Rannsóknir á möguleikum þess að nýta úrgang úr sementsframleiðslu til bindingar CO2.

Þessar heimildir veita víðtæka innsýn í karbónatmyndun í steypu og möguleika þessarar tækni til að draga úr kolefnisspori í byggingariðnaði.” 

Takið eftir að elsta greinin sem hér er vísað til er frá 1994. Þessi sannleikur hefur verið þekktur í 30 ár að steypan sogar í sig CO2 úr andrúmslofti og við það breytist steypan í kalkstein. 

Ath, spurningar sem ég spurði gervigreindina eru á Íslensku og ég fékk þessi svör á ótrúlega góðri Íslensku. Ég leiðrétt orðalag lítillega en það var ekki mikið. 

Að banna bensín- og díselbíla er aðför að fresli og lífsgæðum

Hugmyndir stjórnmálamanna að banna bensín- og díselbíla er aðför að frelsi og lífsgæðum og afhjúpar fyrirlitningu þessar stjórnmálamanna á einstaklingnum og því sem hann vill. Í staðinn er það ríkið sem á að ráða og segja öllum hvernig þeir eiga að sitja og standa og lifa lífinu. Ef þetta er ekki fasismi þá veit ég ekki hvað fasimsi er.

Stækka og breyta þarf öllu rafkerfi í bæjum landsins

Til að ná því markmiði að allir aki um á rafbílum þarf að stækka og breyta í þriggja fasa rafmagn í  rafmagnstöflum í flestum húsum í landinu, stækka og breyta öllum rafmagns-götuskápum og leggja nýja stærri og öflugari rafmagns kapla í götur í öllum bæjum landsins. Þetta kostar væntanlega hundruð milljarða, kostnaður sem mun leggjast á einstaklina og fyrirtæki þessa lands. Og til hvers, hvað fáum við fyrir það og hvað tekur það okkur marga áratugi að borga niður þessa fjárfestingu með mismun á rekstri þessara bíla? 

Kolefnissporið á líftíma bílanna svipað

Mikið kolefnisspor myndast við framleiðslu rafbíla og sýna rannsóknir að kolefnisspor rafbíla og bensín / díselbíla er svipað þegar þeim síðastnefndu hefur verið ekið 150.000 til 200.000 km. Það er því ekki eftir miklu að slægjast að neyða alla á rafbíla, horft til þess kolefnisspors sem þessir bílar skilja eftir sig á líftíma sínum, það er svipað.

Sviður svifryksmengun frá rafbílum

Rafbílar eru að jafnaði þriðjungi þyngri en bensín og dísel bílar. Rafbílar aka um með rafhlöður sem vega um og yfir hálft tonn og eru sem þessu nemur þyngri en aðrir sambærilegar bílar. Þessi aukna þyngd veldur auknu sliti á dekkjum og bremsuborðum en þetta er helsta uppspretta svifryks á umferðargötum, ryk frá dekkjum og bremsuborðum. Rafbílar bremsa með rafmótorum sínum og nota bremsuborða 50% minna en hefðbundnir bílar en vegna þyngdar sinnar þá mynda þeir 15-25% meira svifryk. 

Endingartími rafbíla skemmri 

Endingartíma rafbíla er mjög takmarkaður. Einn lítill árekstur og rafhlaðan komin úr ábyrgð og bíllinn verðlaus / óseljanlegur. Venjulegir bensín og díselbílar endast auðveldlega í 20-30 ár og endursöluverð þeirra endurspeglar þann líftíma. Rafhlaða rafbíla endist í 7-10 ár og það er enginn að fara að setja nýju rafhlöðu í gamlan rafbíl, rafhlöðu sem kostar helming til þriðjung af verði á nýjum bíl. Endursöluverð þessara rafbíla endurspeglar þennan stutta líftíma enda eru rafbílar hættir að seljast í dag því flestir farnir að gera sér grein fyrir hvað það er léleg fjárfesting að kaupa rafbíl. 

Fíknin að stjórna með boðum og bönnum

Þeir stjórnmálamenn sem vilja stjórna með boðum og bönnum og neyða samfélag sitt að fara úr margreyndri bílatækni sem þróast hefur á síðustu einni og hálfri öld yfir í glænýja bílatækni sem engin reynsla er komin á, þeir stjórnmálamenn vilja þjóð sinni ekki vel. Dapurt að sjá stjórnmálaflokka hoppa á þennan vagn fávisku og valdhroka með því að ætla sér að stýra og stjórna með slíkum boðum og bönnum.

Ég skora á skynsamt fólk að henda þessum glórulausu hugmyndum út úr stefnuskrám sinna flokka. 

 

 

„Óraunhæft að fara í svona bann á næsta ári“

Veðurstofa Íslands að bregðast okkur öllum?

Ríkisstjórn Íslands er við það að lýsa yfir neyðarástandi í loftlagsmálum vegna hamfara hlýnunar og heitir tugum milljarða í baráttuna við að lækka hitastig jarðar. Veðurstofa Íslands, VÍ, er aðal ráðgjafi ríkisstjórnarinnar í þessu máli og matar kjörna fulltrúa okkar á gögnum og upplýsingum sem eiga að réttlæta þessi miklu fjárútlát í þennan málaflokk, að sjálfsögðu á kostnað annarra brýnna verkefna í heilbrigðis, félags og menntamálum að ógleymdri innviðauppbyggingu.

Félög raunsægissinna í loftlagsmálum hafa verið stofnuð í löndum Evrópu og halda úti vefsíðum sem flestar heita Klimarealister eða svipað. Í þessum félögum raunsægissinna er að finna mörg af stærstu möfnum í vísinda sögu Evrópu síðustu áratuga. Þarna eru prófessorar, doktorar og Nóbelsverðlaunahafar í Eðlisfræði ásamt öðrum þeim sem telja að maðurinn geti ekki stjórnað hitastigi jarðar. Tilgangur þessara félaga er að benda á að þessar endalausu heimsendaspár Loftlagsnefndar SÞ, IPCC, standast ekki vísidalega skoðun, það er engin hamfarahlýnun í gangi og maðurinn er ekki ábyrgur fyrir allri þeirri aukningu í CO2 í andrúmsloftinu sem orðið hefur síðustu 150 árin. Hér má sjá meðlimi Vísindaráðs Norskra Raunsægissinna í loftlagsmálum, í þeim glæsilega hópi eigum við okkar mann, Dr. Rögnvald Hannesson 

Á sama tíma og Veðurstofa Íslands, VÍ, hvetur ríkisstjórnina til að verja gríðarlegum fjárhæðum í að reyna að stjórna hitastigi jarðar þá er staðreyndin sú að samkvæmt eigin hita mælingum VÍ þá hefur kólnað á sunnanverðu landinu á þessari öld. Lítilsháttar hlýnunar hefur hins vegar orðið vart á norðanverðu landinu. Niðurstaðan er að það hefur ekkert hlýnað á landinu á þessari öld. Það er engin hlýnun í gangi, hvað þá hamfarahlýnun.

VÍ er því hætt að vísa í eigin hitamælingar til að réttlæta þær miklu fjárhagslegu fórnir sem stofnunin krefst að þjóðin færi til að stöðva meinta hamfarahlýnun. Þessi í stað vísa starfsmenn VÍ þessi árin til bráðnunar jökla hér á landi og á Grænlandi.

Í mæligögnum frá Grænlandi er samt ekki að finna neitt sem réttlætir að við Íslendingar ættum að verja tugum milljarða í að reyna að lækka hitastig jarðar. Skv hitmælingum Dönsku veðurstofunnar hefur kólnað í bæjum Grænlands á síðustu 10 árum. Hin hraða bráðnun á Grænlandsjökli sem varð vegna hlýnunarinnar frá 1980 til 2000 er nú að stöðvast og ísbreiðan á Norður heimskautinu er sú mesta i 13 ár.

Hér heima stöðvaðist hop jökla í fyrsta sinn í 25 ár, 2018. Eftir það hefur ekki farið saman hljóð og mynd hjá VÍ þegar stofnunin fjallar um bráðnun jökla í Íslandi. Þeirra síðasta hálmstrá, að verja faglega ráðgjöf sína til stjórnvalda að þjóðin verði að leggja fram milljarða tugi til að lækka hitastig jarðar, þetta hálmstrá, bráðnun Íslensku jöklanna er nú líka að falla.

Á sama tíma og VÍ stendur vörð um ráðgjöf sína að hamfarahlýnun ógni heiminum og tilkynnir met bráðnun jökla landsins á síðasta ári þá segja jöklarnir okkur allt aðra sögu. Þá sögu má lesa í vatnsstöðu lóna Landsvirkjunar. Á meðfylgjandi mynd má sjá hvernig vatnsstaðan er í Þórisvatni sem fær vatn sitt úr vatnasviði Túnár sem rennur úr vestanverðum Vatnajökli og svæðinu norðan og austan Veiðivatna. Eins og sjá má þá var innrennsli inn í Þórisvatn í sögulegu lágmarki í haust. Það var lítil sem engin haustbráðnun. Takið líka eftir að það sem kallað er “stöðugt innrennsli” hefur alveg brugðist í vetur, nóv-mars. Úrkoman sem féll í vetur hlýtur að liggja sem fannir á vatnasviði Túnár og skilar sér ekki í lónið. Fullyrðingar VÍ að jöklar landsins hafi bráðnað sem aldrei fyrr á síðasta ári passa ekki við ástand uppistöðulóna Landsvirkjunar.

Ráðgjöf VÍ til ríkisstjórnar að landið sé í klóm hamfarahlýnunar og mikilla fjárhagslega fórna sé þörf til að bæta það ástand byggir á mjög veikum rökum ef nokkrum. Það hefur ekkert hlýnað hér á landi á þessari öld, hvað þá að hér sé hamfarahlýnun í gangi. Hún er mikli ábyrgð VÍ á þeirri stöðu sem upp er kominn og væntanlegri sóun milljarðatuga af skattfé okkar Íslendinga í fjölda tilgangslausra verkefna í nafni meintrar hamfarahlýnunar.

Hvernig gat VÍ þróast á þennan veg? Hvernig getur starfsfólk VÍ setið undir þessari stefnu stofnunarinnar? Eða vinna engir ærlegir vísindamenn lengur hjá Veðurstofnunni, bara fólk í pólitísku trúboði fyrir IPCC?

Er jarðskjálfta- og eldgosa hrina framundan?

Komum við til með að upplifa auknar jarðhræringar og eldvirkni samhliða minnkandi virkni sólarinnar á næstu árum? Margar vísindagreinar sýna fram á slík tengsl. Öll stærstu eldgosin sem höfðu áhrif á veðurfar á jörðinni, þau áttu sér stað þegar sólvirkni var í lágmarki. Við erum að koma út úr 11 ára sólarsveiflu sem var sú veikast í 100 ár. NASA spáir því að sólarsveifla 25 sem hófst í ár og stendur næstu 11 árin verði sú veikasta í 200 ár. Þetta "Grand solar minimum" lýsir sér í mjög fáum sólblettum og segulsvið sólar er veikara en þegar sólvirkni er mikil.

Veikara segulsvið sólar veldur því að aukið magn geim geisla kemst inn í lofhjúpinn ásamt því að falla til jarðar. Aukið magn orkuríkustu geim geislanna kemst djúpt niður í iður jarðar og hitar upp kvikuna sem þar er. Þessu má líkja við það sem gerist í örbylgjuofnum. Það eru þessi áhrif sem talin eru að valdi aukinni eldvirkni á jörðinni, áhrif sem verða mest þegar sólarlágmörk ganga yfir eins og nú.

Ef þessi tilgáta er rétt og NASA spáir rétt til um að fram undan sé mesta sólarlágmark í 200 ár þá megum við Íslendingar búa okkur undir jarðskjálfta og eldgosa hrinu á komandi árum.

 

Myndin er af eldfjallinu Bromo á Jövu, Indonesíu

Stór eftirskjálfti – hrinan heldur áfram

En hefur magn CO2 í andrúmslofti einhver áhrif á hitastig jarðar?

Samkvæmt hitastigsmælingum frá Stykkishólmi sem ná aftur til 1798 þá er lítil sem engin fylgni með auknum útblæstri CO2 af mannavöldum og þeim hitastigsbreytingum sem hafa orðið í Stykkishólmi síðustu 221 ár.  

Vissulega hefur hlýnað frá lokum Litlu ísaldarinnar. Þessi hlýnun hófst hér á landi um 1850 skv. hitamælingum frá Stykkishólmi, sjá myndina hér við hliðina. Sömu breytingar á hitastig á tuttugustu öldinni er að finna í mæligögnum um allan heim.  Það hlýnaði fram til 1940. Á þessum árum frá 1850 til 1940 var brennsla jarðefnaeldsneytis lítil sem engin. Í fyrri heimstyrjöldinni, 1914 - 1918, þá voru í notkun örfá tæki sem brenndu olíu. Hermenn fóru sinna ferða gangandi eða á hestbaki. Einstaka lestir og skip knúin gufuvélum voru í notkun. Það stenst því enga skoðun að halda því fram að útblástur CO2 af mannavöldum hafi valdið því að það hlýnaði á þessum árunum. Það var ekki útblástur á CO2 af mannavöldum sem varð þess valdandi að Litlu ísöldinni lauk um 1850 og það byrjaði að hlýna.

 

 

Í upphafi Seinni heimstyrjaldarinnar þegar notkun á jarðefnaeldsneyti fer fyrir alvöru að aukast þá byrjar að kólna. Á árunum 1940-1980 kólnar samfellt og það þrátt fyrir gríðarlega aukningu í útblæstri CO2 á þessu fjörutíu ára tímabili. Á þessum árum má segja að Vesturlönd hafi iðnvæðst með brennslu jarðefnaeldsneytis. Samt kólnaði á þessum árum. Þessi kólnun í þessi 40 ár átti sér stað um allan heim. Hitastigsmælingar í Reykjavík eru í fullu samræmi við mælingarnar í Stykkishólmi. Sjá mynd hér við hliðina. Í Reykjavík þá sést vel hvernig hitnar fram undir 1940 en síðan tekur að kólna og það kólnar fram til 1980. Ef aukinn útblástur CO2 af mannavöldum er að valda hlýnun jarðar af hverju þá þessi kólnun á þessum 40 árum þrátt fyrir þennan mikla aukna útblástur á sama tíma?  

Á árunum 1980 til aldamóta, á þessum 20 árum, þá hlýnar samhliða auknum útblæstri CO2. Á þessum árum gengur tilgátan um hlýnun jarðar vegna útblásturs CO2 af mannavöldum upp. Hlýnunin sem varð frá 1980 til 2000 er svipuð og hún var á árunum fyrir seinna stríð. Nú er álíka hlýtt í Reykjavík og á árunum 1930-1940. Frá aldamótum hefur hins vegar ekkert hlýnað skv. hitamælingum veðurtungla Veðurstofu BNA, sjá hér. Hitastig hefur verið nokkuð stöðugt síðast liðin 20 ár og það þrátt fyrir að aldrei hafi verið dælt jafn miklu af CO2 út í andrúmsloftið og á þessum árum. Á einu tuttugu ára tímabili frá lokum Litlu ísaldarinnar, þ.e. í 20 ár af 221 árum má finna tímabil þar sem tilgátan um  hlýnun jarðar af mannavöldum stenst skoðun. Hitamælingar hin 201 árin benda hins vegar til þess gagnstæða.  

Horfandi á þessar hitamælingar frá Stykkishólmi og Reykjavík þá er það mér mjög erfitt að að trúa því að aukið magn CO2 í andrúmslofti sé að hafa áhrif á hitastig jarðar. Okkar eigin mæligögn segja okkur aðra sögu. CO2 er ekki að hafa nein áhrif. Ef það er farið í þá vegferð að breyta og falsa þessi mæligögn þá má að sjálfsögðu sýna fram á hvað sem er. Allt bendir til þess að Loftlagsráð SÞ, IPCC, notist við breytt mæligögn frá veðurstöðvum um allan heim til að sanna tilgátuna um hlýnun jarðar af mannavöldum. Sjá meðfylgjandi mynd og sjá þennan tengil hér. Óbreyttar mælingar frá Reykjavík eru merktar GISS 2012 á þessari mynd. Mælingar merktar GISS 2013 hefur verið breytt verulega. Hlýnunin milli 1930-1940 er horfin og kólnunin kringum 1980 hefur verið minnkuð. Allt bendir því miður til þess að spálíkön Loftlagsráðs SÞ, IPCC, notist við breyttar hitamælingar og eru að spá "hamfarahlýnun" á komandi árum á grunni þessara breyttu gagna.  

Það er kannski ekki að undra að mesta tækniþjóð okkar tíma og ein sú best menntaða, sú Bandaríska, að þar hafa stjórnvöld og mikill meiri hluti vísindasamfélagsins sem láta sig þessi mál varða (sjá hér 31.487 trúa ekki á tilgátuna og hér 800 trúa á tilgátuna) hafnað tilgátunni um hlýnun jarðar af mannavöldum og þjóðin sagt sig frá Parísarsamkomulaginu og öllu samstarfi við Loftlagsráð SÞ, IPCC. Brasilía, Indónesía og Ástralía íhuga að gera það sama. Erindreka IPCC sem hingað koma með heimsendaspár byggðar á fölsuðum mæligögnum frá Íslandi eigum við að senda til síns heima. Við eigum að horfa á staðreyndir og okkar eigin ófölsuð hitamælingar sem sýna og sanna að breytingar á hitastigi hér á landi eru óháðar magni CO2 í andrúmslofti. Á grunni þessara gagna eigum við að spyrja okkur hvort við eigum að fylgja fordæmi BNA og segja okkur frá Parísarsamkomulaginu. 

 

Megum alls ekki hika